امتحانات نزدیک است، این سه مقاله را بخوانید
امتحانات نزدیک است، این سه مقاله را بخوانید
از « الف» تا « ي » امتحانات، در تسخیر شما
مرتضی مجدفر
برای ورود ایمن به گردونه آموزش و نیز امتحانات فرزندان خود این نکته ها را به یاد بسپارید:
* آيا اين امكان وجود دارد كه ميزان موفقيت فرزندتان در امتحانات را پيش‌بيني كنيد؟ پاسخ مثبت است. برمبناي دو عامل مي‌توانيد احتمال موفقيت را تشخيص دهيد. يكي از آنها ميزان تسلط فرزندتان بر پيش نيازهاي يادگيري است. اگر در موقعيت‌هاي گوناگون و متناوب به بررسي و تحليل وضعيت آزمون‌هاي فرزندتان بپردازيد و در صورت امكان همراه با او، يادگيري‌هايش را مرور كنيد، متوجه خواهيد شد كه در تك‌تك درس‌ها و مجموع آنها، چه شرايطي از نظر پيش نياز‌ها دارد.عامل دوم وضعيت انگيزشي فرزندتان و در واقع ميزان علاقه. او به درس و يادگيري است. هر چه نگيزه‌ها دروني و مستقل باشند، مي‌توان اطمينان يافت كه شرايط مساعد است. برمبناي دو عامل ياد شده، بايد يك ارزيابي واقع‌بينانه و منطقي از وضعيت تحصيلي فرزندتان داشته باشيد و انتظارات شما از او در ايام امتحانات نيز برهمين مبنا باشد.
* از فرزندتان بخواهيد از معلم خود بپرسد از چه مطالبي امتحان می‌کند. تا به این ترتیب وقت خود را صرف مطالعه مطالبی که جزو امتحان نیستند، نکند. همچنين از معلم بپرسد شكل امتحان چگونه است(كوته پاسخ، چند جوابي، تشريحي، درست و غلط و...). اگر او در دوره ابتدايي تحصيل مي‌كند، اين وظيفه را خودتان عهده‌دار شويد.
* از فرزند خود بخواهيد در روزها و هفته‌هاي قبل از امتحان، به اشاره ها و تأكيدهاي معلم (معلمان) خود توجه بيشتري كند و نكته‌هاي مهم را مشخص و علامت گذاري كند. بسياري از معلمان، به عمد يا غيرعمد، بارها و بارها پرسش‌هاي مهم امتحاني را در روزهاي پيش از آزمون دركلاس درس مرور می‌كنند.
* از چند روز باقي مانده به آغاز امتحانات، با فرزند خود همراه شويد و او را راهنمايي كنيد درس‌هاي نخوانده را مطالعه كند، يادداشت‌ها را بخواند و نكته‌هاي مهم را با معلم (معلمان) و نيز دوستان خود درميان بگذارد. شما هم تا آن جا كه می‌توانيد او را ياري دهيد.
* از ابتداي سال تحصيلي، ترتيبي اتخاذ كنيد تا فرزندتان كليه ورقه‌هاي امتحاني آزمون‌هاي گوناگون خود را نگهداري كند. يكي از كارهاي آموزشي خوب در روزهاي نزديك به هر يك از امتحان ها، بررسي ورقه‌هاي آزمون‌هاي قبلي است. به فرزندتان كمك كنيد در هر سؤال يا بخشي كه اشكال داشته است، تلاش بيشتري كند. اگر به تحليل اشكالات فرزندتان در آزمون هاي قبلي بپردازيد، مي توانيد تشخيص دهيد كه در مورد چه پيش نيازهايي دچار مشكل است.
* فرزندتان را در مورد تكميل يادداشت‌هاي ناقص، كامل كردن پاسخ تمرين‌ها و خودآزماييها راهنمايي كنيد. شما هم نظارت كنيد فرزندتان از اين لحاظ هيچ مشكلي نداشته باشد. شب امتحان، فرصت خوبي براي گرفتن فتوكپي از دفترچه تمرين هم كلاسي‌ها و كامل كردن پاسخ تمرين ها نيست. از اين گذشته، در چنين زماني، هيچ دانش آموز و پدر و مادر عاقل او، دفترچه و يا اوراقي را كه به آن ها نياز مبرم دارند، امانت نمی‌دهند.
* به فرزندتان كمك كنيد حداكثر يك هفته قبل از امتحان، كليه راهنماهاي آموزشي مورد نياز هر يك از امتحانات را فراهم آورد. خلاصه درس، فهرست نكته‌هاي مهم، چكيده مطالب، فرمول‌ها، پاسخ تمرين‌ها و خودآزماييها و ... جزو راهنماهاي آموزشي ضروري براي آماده شدن هستند.
* نظارت كنيد دو شب قبل از امتحان، فرزندتان صرفاً براي آمادگي نهايي تلاش كند. در اين ايام، شما بايد فرزندتان را ياري دهيد تا بتواند فكر خود را درباره مطالب مهم امتحاني متمركز كند. اگر او در دوره ابتدايي درس مي خواند، به او كمك كنيد درهر نكته، انديشه يا مطالبي را كه بر آن تأكيد شده است، دريابد.
* از روي پرسش‌هاي مطرح شده در طي سال تحصيلي توسط معلمان و ورقه‌هاي امتحاني نگهداري شده، روز يا شب قبل از امتحان همراه با فرزندتان پرسش‌هايي را كه فكر مي‌كنيد، جزو امتحان خواهد بود، طرح كنيد و بكوشيد همراه با هم به آن ها پاسخ دهيد. اگر چند بار اين كار را انجام دهيد، طراح سؤال قابلي خواهيد شد و خواهيد توانست كمك خوبي به فرزندتان بكنيد.
*دقت كنيد، شب قبل از امتحان فرزندتان خواب آرامي داشته باشد. از اين رو، حذف ميهماني‌هاي غيرضروري، ايجاد آرامش شبانگاهي در منزل، تعطيل‌كردن مشاهده مجموعه‌هاي تلويزيوني و سايرفعاليت‌هايي كه در ايام عادي انجام مي‌دهيد، خواب راحت فرزندتان را تضمين كنيد.
* به فرزندتان يادآوري كنيد ساعات قبل از آغاز امتحان، زمان مناسبي براي مطالعه عميق نيست. در اين لحظات، شايد تنها بتوان به آرامي خلاصه مطالب را مرور كرد. گاهي خود والدين لحظات قبل از امتحان را به شرايطي استرس زا تبديل مي‌كنند. پرسش‌و‌پاسخ در طول مسير، توصيه‌هاي مكرر براي دقيق‌بودن و البته گاهي پيشنهادهای غيراصولي، نه تنها كمك مؤثري به فرزندتان نخواهد كرد، بلكه نگراني‌هاي او را افزايش خواهد داد.
* اگر فرزندتان توسط شما به مدرسه مي‌رود، روز امتحان كمي زودتر حركت كنيد و اگر مسير منزل تا مدرسه طوري است كه خود آن را طي مي‌كند، به فرزندتان يادآوري كنيد براي جلوگيري از انتقال استرس، اندكي زودتر از هر روز، منزل را ترك كند.
* هر آزموني نياز به وسايلي دارد. مثلاً در آزمون رياضيات، احتمالاً نياز به پركار، گونيا، نقاله و ... ضروري است. يا در امتحان نقاشي، همراه داشتن وسايل جورواجور رنگ آميزي از ضروريات است. دقت كنيد فرزندتان تمامي وسايل لازم براي شركت در هر يك از آزمون‌ها را همراه خود ببرد.
اجراي نكته‌هایی که ذکر آنها رفت، براي آزمون‌هاي پاياني سال و نيز نهايي يك دوره تحصيلي و كنكور حتمي است. براي شركت در آزمون هاي ساده‌تر مثل امتحانات ميان ترم و يا پايان يك نيم‌سال‌تحصيلي، اجراي فشرده‌تر اين نكته ها توصيه مي‌شود
نكته‌هايي براي شركت در جلسه امتحان و انجام آزمون
*در جلسه امتحان و آزمون دادن توسط
فرزندتان، ديگر امكان ندارد شما همراه او حضور داشته باشيد و مكرر در مكرر
راهنمايی‌اش كنيد. ولي ارائه تذكرات زير در طي سال تحصيلي و هفته‌هاي قبل از آغاز
امتحانات، می‌تواند ياريگر فرزندان شما باشد. بديهي است دقت خواهيد كرد تذكرات را
در قالب نصيحت‌هاي خشك و خالي و يا دستورات شداد و غلاظ به فرزندان خود ديكته
نكنيد.
* از فرزندتان بخواهيد به محض اعلام مسئولان برگزاري آزمون، در محل تعيين شده بنشيند و خود را آماده آزمون كند. هر چقدر او زودتر اين كار را انجام دهد، آرامش بيشتري خواهد داشت. آرامش داشتن در آزمون‌ها، كليد موفقيت است. به فرزندتان بگوييد پس از نشستن برسر جاي خود، براي لحظه‌هايي پلك‌هايش را روي هم بگذارد و چشمان خود را ببندد.
* فرزندتان را راهنمايي كنيد اساساً با خود كتاب، دفتر، اوراق مربوط به پاسخ تمرين‌ها و ملزومات مرتبط با درسي را كه قرار است امروز آزمون آن برگزار شود، به مدرسه نبرد. كنار گذاشتن يادداشت‌ها، لحظات و حتي ساعاتی قبل از آغاز هر آزمون، به تمركز فكر بسيار كمك مي‌كند.
* در برخي از آزمون‌ها، توضيحاتی كه توسط مسئولان برگزار‌كننده ارائه می‌شود، بسيار رهگشا و ياري‌دهنده است. از فرزندتان بخواهيد وقتي برگه امتحاني را دريافت كردند، با دقت به توصيه‌هاي مراقبان و يا معلم (معلمان) خود گوش فرا‌دهند و تا زماني كه مطمئن نشده‌اند ديگر هيچ توضيحی داده نخواهد شد، پاسخ‌دهي را شروع نكنند.
* نام و نام‌خانوادگي، نام كلاس، شماره كارت (و يا رديف) و هر مشخصاتي كه در بالاي ورقه‌هاي امتحاني از فرزند شما خواسته مي‌شود، در زمره اطلاعاتي به شمار مي‌رود كه دانشآموزان با آنها شناسايي می‌شوند. انتظار نداشته باشید در مدرسه‌ای با پانصد دانش‌آموز در یک پایه تحصيلي، امکان شناسایی پانزده ورقه‌اي كه صاحبان آنها مشخصاتشان را ننوشته اند، ممكن باشد. از فرزند خود بخواهيد به اين نكته ساده توجه كند.
* هر يك از امتحانات، «رهنمود»ها يا «دستورالعمل»هايي دارند. اين رهنمودها معمولاً در آزمون‌هايي كه سؤالات آنها علمي و با معيارهاي مبتني بر علم سنجش و اندازه‌گيري از آموخته‌هاي دانشآموزان طراحي شده باشند، ديده مي‌شوند. مثلاً اگر يك آزمون زبان انگليسي، دو بخشي طراحي شده باشد، ممكن است در دستورالعمل ابتداي آزمون و همان بالاي ورقه نوشته شود كه برگه بخش اول در پايان بیست دقيقه وقت آزمون دیکته، جمع‌آوری خواهد شد و تنها برگه گرامر می‌تواند تا پایان هفتاد دقیقه وقت آزمون در اختيار دانشآموزان باقي بماند. به فرزندتان بگوييد اين دستورالعمل‌ها و رهنمودها را جدي بگيرد.
* از فرزندتان بخواهيد براي پاسخ به همه پرسش‌ها، اندكي تأمل كند. در مورد پرسش‌هاي غير‌متعارف هم، براي بار دوم و سوم آن ها را بخواند و زير نكته‌هاي مهم شان خط بكشد. به آنها یادآوری کنید که برای خروج از جلسه امتحان عجله نداشته باشند و بگوييد: وقتي نتيجه تلاش شما دانشآموزان در سر جلسه‌هاي امتحان مشخص مي‌شود، مگر بيرون از سالن آزمون خبري است كه اين قدر عجله داريد.
* هر چند متخصصان سنجش و اندازه‌گيري معتقدند دادن سؤال انتخابي در يك آزمون، از لحاظ علمي درست نيست و صرفاً در شرايط اضطرار (نابرابر‌بودن شرايط آموزش، اوضاع بحراني مانند جنگ و زلزله و ...) مي‌توان چنين پرسش هايي را در ورقه ی امتحاني دانش آموزان قرار داد، ولي با اين همه، به فرزندتان يادآوري كنيد در مورد اين كه آيا همه سؤالات را بايد جواب دهد يا آزمون، سؤال انتخابي دارد، دقت كند.
* شكل پرسش ها، نكته مهم ديگري است كه بايد به فرزندتان در مورد آنها نكاتي را يادآور شويد. اين که.طراح.آزمون.از.چه.نوع.پرسش‌هايي.استفاده.كرده.است،.در.نوع.پاسخ.دادن.تأثير.دارد..اگر.سؤال.تشريحي.بود،بايد پاسخ را کامل‌تر نوشت. سؤالات علامت.زدني، خط.كشيدني،كوتاه پاسخ و... هم داريم. در.واقع هر.سؤالی، با توجه به شکل طراحی‌اش،پاسخ ویژه‌ای می‌طلبد.
* از فرزندتان بخواهيد در مورد چگونگي استفاده از وسايل آموزشي در جلسه آزمون، از قبل يا همان روز آزمون و حتي پيش از آغاز آزمون، از مسئولان مربوطه پرسش‌هايي به عمل آورد:«آيا مي‌توانم از كاغذ چكنويس يا يادداشت، فرهنگ‌لغات، ماشين‌حساب، خط‌كش، جدول‌تناوبي‌عناصر و ... استفاده كنم يا نه؟» بعضي وقت‌ها كمترين بي‌دقتي در اين قبيل موارد، عواقب ناگواري را رقم زده است.
* به فرزندتان يادآوري كنيد وقتي پرسشي را مي‌خواند، تمام آن را بخواند و به محض اطمينان از بلد بودن، شروع به پاسخگويي نكند. مثلاًَ در يك آزمون رياضيات، طراح سؤال، در پايان يك پرسش، در داخل پرانتز به دانشآموزان اعلام كرده بود، نيازي به ذكر محاسبات مياني در ورقه آزمون نيست (يا محاسبه فقط تا دو رقم اعشار)، حال كه دانش‌آموزي، دقايق زيادي از كار خود در سر جلسه آزمون را با پاسخ به همين سؤال از دست داده بود.
* معمولاً آزمون ها از بخش‌هاي گوناگوني تشكيل مي‌شوند. از فرزندتان بخواهيد بخش‌هاي هر آزمون را براي خود تقسيم بندي و بر زمان در اختيارش، مديريت كند. مثلاً همان طور كه پیش از این گفتيم، ممكن است يك آزمون زبان در كل ۷۰ دقيقه وقت داشته باشد، ولي ورقه هاي ديكته را پس از ۲۰ دقيقه جمع‌آوري كنند. بديهي است كه در چنين حالتي با دقت، بايد اول بخش ديكته را انجام داد.
* از فرزندتان درخواست كنيد پيش از آغاز پاسخگويي پرسش‌ها، ابتدا همه. سؤالات را مرور كند تا با انديشه اصلي طراح سؤال و جواب‌هاي مورد نظر او آشنا شود.
* مرتب و تميز نوشتن ورقه. امتحانات تشريحي يكي از معضلات معلمان در تصحيح اوراق است. ضمن كنترل ورقه‌هاي امتحاني فرزندتان، ببينيد روش نوشتن و پاسخ دادن او به سؤالات چگونه است. در صورت لزوم، راهنمايي‌اش كنيد تا پاسخ سؤالات را به ترتيب بنويسد؛ مراقب باشد پاسخ ها درهم و نامرتب نباشند؛ با اندكي حوصله به سؤال‌ها پاسخ دهد تا معلم هم به هنگام تصحيح ورقه، از بدخطي او رنج نبرد.بديهي است يك ورقه با خط خوش و نگارش مرتب، نگرش مثبت‌تري را در معلم ايجاد خواهدكرد و چه بسا در نمره هم تأثير افزاينده داشته باشد.
* «بارم»، نشانگر سهم نمره‌اي هر سؤال از كل نمره‌هاي يك آزمون است. همچنين بارم، ميزان ارزشي است كه طراح سؤال براي يك پرسش تعيين كرده است. به فرزندتان يادآوري و اين مسئله را بارها و بارها با او تمرين كنيد كه اگر براي پرسشي «نيم نمره» تعيين شده است، قطعاً ميزان پاسخ هم بايد هم شأن و هم تراز با اين نمره باشد و برعكس هيچ طراح سؤالي، نبايد براي ذكر پاسخ تنها يك كلمه بر روي ورقه، دو نمره اختصاص دهد.
* بارم، راهنماي خوبي براي دانشآموزان فراموشكار هم هست. به فرزندتان بگوييد اگر سر جلسه آزمون، نتوانستي به ياد بياوري اميركبير چند اقدام مهم انجام داده است، بارم مقابل سؤال، مي‌تواند راهنماي خوبي براي پاسخگويي تو باشد. قطعاً اگر دبيري از دانشآموزان خواسته باشد، اقدامات مهم اميركبير را نام ببرند و براي بارم سؤال، «يك نمره» اختصاص داده است، مي توان فهميد كه از شش اقدام مهم اميركبير، لااقل بايد به چهار مورد اشاره شود تا به ازاي هر كدام ۲۵/. نمره به دست آيد. البته از برخي ورقه‌هاي طراحي شده امتحاني غير اصولي سخن نمي‌گوييم كه بارم، به جاي آن كه راهنمايي كننده باشد، نقش گمراه‌كننده دانشآموزان را نیز بازي مي‌كند.
* از فرزندتان بخواهيد، اگر نمره برخي سؤالات يكسان است، ابتدا به ساده‌ترين سؤالات از اين مجموعه پاسخ دهد.
* به فرزندتان بگوييد براي فهم كامل برخي از پرسش‌هاي آزمون‌ها، حتماً آن پرسش را سه بار بخواند و زير كلمات اصلي آن خط بكشد.
* اين كه بسياري از دانشآموزان، پاسخ برخي از سؤالات را به طور كامل ندانند، امري طبيعي است. به فرزندتان هشدار دهيد اگر پاسخي را كامل نمي‌داند ـ و البته جواب غلط يا ناكافي، چیزی از نمره او كم نمي‌كند و به عبارت بهتر، آزمون نمره منفي ندارد ـ هرچه مي داند بنويسد.
* اگر دوره دانش‌آموزي خودتان را به ياد داشته باشيد، در برخي از آزمون‌ها، صرفاً به دليل اين كه پاسخ‌دادن به برخي پرسش‌ها را فراموش كرده بوديد، به نمره كامل دست پيدا نمي‌كرديد. از اين رو به فرزندتان يادآوري كنيد ورقه خود را دوباره مرور كند و به پرسش‌هايي كه احتمالاً پاسخ نداده است، جواب بدهد.
* هنگام پاسخگويي دانشآموزان بر روي همان برگه پرسش‌ها و به دليل اين كه آنها پاسخ‌هاي خود را ميان خطوط و احياناً بر روي سؤالات مي نويسند، برخي از پرسش ها بويژه آن ها كه متن كوتاه تري دارند، از ديد دانشآموزان به دور مي مانند. به فرزندتان بگوييد يك راه ساده براي مقابله با اين مشكل، شمارش تعداد پاسخ ها و مقايسه آن ها با تعداد پرسش هاست. با اين روش، آن ها خواهند توانست سؤال‌هاي فراموش‌شده و از چشم دور افتاده را پاسخ دهند.
* برخي مواقع سادگي پرسش ها، بويژه سادگي پرسش بعدي، باعث مي شود كه دانش آموز پاسخگويي به سؤالي را كه در حال نوشتن جواب آن است، نيمه كاره رها و نوشتن پاسخ بعدي را شروع كند. از اين رو از فرزندتان بخواهيد همه پاسخ هاي داده شده را دوباره مرور و كنترل كند.
* آفت امتحان، خارج شدن از جلسه، زودتر از وقت مقرر است. به فرزندتان بگوييد وقتي معلم شما برای آزمون 30 دقيقه وقت در نظر گرفته است، قطعاً اين زمان را با محاسبه و دقت به دست آورده است و اگر شما در ۱۰ دقيقه به سؤالات پاسخ دهيد، حتماً اشتباه هاي فراواني خواهيد داشت.۱
* شايد تصور كنيد فراگرفتن اين حجم از توصيه‌ها و رعايت آنها در زمان امتحانات كار سختي است. در اين ارتباط لازم است توجه كنيد دانش‌آموزاني كه در تمام ايام (و نه فقط در ايام امتحانات) سعي مي‌كنند دقيق و منضبط باشند، آمادگي بيشتري براي شركت و كسب موفقيت در امتحانات را خواهند داشت. به عنوان مثال اين دسته از دانشآموزان، سؤالي را جا نمي‌اندازند، پاسخي را نيمه رها نمي‌كنند و يا به دستوراتي كه در برگه امتحان نوشته شده است، بي توجهي نمي‌كنند.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------
۱. مدت زمان هر آزموني براساس قاعده ساده اي به دست مي آيد كه اين گونه است: طراح سؤال پس از اتمام طراحي، مانند يك دانش آموز قوي به پرسش‌ها پاسخ مي دهد و كليه مواردي را كه لازم است در ورقه پاسخنامه نوشته شود، ذكر مي‌كند. مثلاً ممكن است يك معلم، پاسخ مسئله رياضي امتحان را بدون حل كردن بداند. ولي براي محاسبه درست زمان آزمون، لازم است مانند یك دانش آموز، تمام مراحل حل مسئله را بنويسد و حتي محاسبات مياني را انجام دهد. فرض كنيد مدت زماني كه معلم به سوالات پاسخ مي دهد، ۲۲ دقيقه طول بكشد. مي‌توان انتظار داشت برخي از شاگردان بسيار قوي در همين مدت به پرسش ها پاسخ دهند و دو برابر اين مدت زمان، يعني ۴۴ دقيقه، وقت مناسب براي دانش آموزاني است كه در حد متوسط كلاس قرار دارند. ولي طراحان سؤال، معمولاً با ضرب كردن زمان پاسخگويي خود به پرسش ها در عدد ۳، مدت زمان به دست آمده را بالاي ورقه آزمون مي‌نويسند. در مثال حاضر مدت زمان لازم۶۶دقيقه است كه با گرد كردن به نفع دانش آموزان، عدد ۷۰دقيقه را بر بالاي برگه مي‌نويسيم . بديهي است اين مدت براي ضعيف‌ترين و كندترين دانشآموزان هم كافي خواهد بود.
***
روز خوش امتحان!
موفقیت در امتحانات در ۷ گام
ابراهیم اصلانی- روان‌شناس فرهنگی
امتحان شتری است که دم در خانة همه می‌خوابد. بیشتر زندگی و کارهای ما بالاخره به امتحان می‌رسد. درست است که واژة امتحان، درس و مدرسه را تداعی می‌کند، اما زندگی ما سراسر امتحان است. اصلاً زندگی میکنیم که امتحان شویم و معلوم شود که اعمال کدام یک از ما نیک است. از تعارف هم که بگذریم، واقعیت این است که هیچ امتحانی بدون اضطراب و ترس نیست؛ از امتحان مدرسه گرفته، تا امتحان زندگی.
تصور کنید امتحانات تمام شده‌اند و برای گرفتن کارنامه به مدرسه رفته‌اید. با چه حس‌و‌حالی کارنامه‌تان را می‌گیرید؟ حس‌و‌حال شما بستگی به این دارد که با چه آمادگی وارد امتحانات شده و چگونه امتحان داده باشید. روزی می‌رسد که امتحان زندگی هم تمام می‌شود و منتظر کارنامة اعمال‌مان می‌مانیم.
پس نگرش شما به امتحان، بیش از آن‌که به آسانی و سختی موضوع امتحان بستگی داشته باشد، به میزان آمادگی‌های درسی و روانی و نوع عملکردتان در امتحان وابسته است. بد نگویید به امتحان؛ اگر آماده نیستید، اگر موضوع را جدی نمی‌گیرید، اگر فقط دنبال راه‌های دررو هستید و اگر هنوز نپذیرفته‌اید که: امتحان باید داد!
ما گام‌های موفقیت در امتحانات را بیان میکنیم؛ بقیه پای خودتان!
گام اول – واقعیت امتحان را بپذیرید
شاید نکتة بسیار ساده‌ای به نظر برسد، اما مشکل اصلی عدة زیادی با امتحان همین است که با موضوع کنار نیامده‌اند. اگر به درستی بپذیرید که امتحان جزیی از درس و زندگی است، آن‌گاه رفتارتان را متناسب با این واقعیت تنظیم خواهید کرد. اگر ترس شما از امتحان هم‌چنان زیاد است یا همیشه در برابر آن احساس ضعف می‌کنید، معلوم می‌شود که در پذیرش واقعیت امتحان مشکل دارید.
به قول معروف: شترسواری دولا‌دولا نمی‌شود! بالاخره امتحان یا هست یا نیست؟ وقتی کسی با اصل موضوع درس و امتحان کنار نیامده است، چگونه می‌شود او را راهنمایی کرد تا در امتحانات موفق شود؟
گام دوم- بر خودتان مسلط باشید
امتحان است، غول که نیست! تازه، اگر هم باشد غول چراغ جادو است؛ شاید آرزوهایتان را هم برآورده کند! ببینید آدم از چه می‌ترسد؟ از چیزی که زورش به آن نرسد یا خطرناک باشد. گاهی هم موضوع ترس، چیزی است که آن را نمی‌شناسیم. ترس از امتحان از کدام نوع است؟ شاید دلیل اصلی ترس از امتحان، این باشد که فکر میکنیم زورمان به آن نمی‌رسد. پس چه می‌شود کرد؟
به جای ایراد گرفتن به زمین و زمان، دل و جرئت خودتان را بیشتر کنید. اگر قوی و مسلط باشید، ترس از امتحان اگرچه از بین نمی‌رود، اما کم می‌شود. آن‌هایی هم که از پس امتحانات بر می‌آیند، آدم‌هایی مسلط و منطقی هستند که به جای تمرکز بر امتحان، بر توانایی‌های خودشان متمرکز شده‌اند.
گام سوم- همیشه آماده باشید
همه‌چیز را به شب امتحان نیندازید. وقتی می‌خواهید همة کارهای نکرده را در یک روز و در زمانی محدود انجام دهید، معلوم است که نتیجه چه می‌شود. گفتیم مسلط باشید، اما رمز اصلی مسلط بودن، کسب پیش‌نیازهاست. اگر درست درس بخوانید و خوب یاد بگیرید، همیشه آماده خواهید بود. اما اگر ضعف داشته باشید و به ضعف‌ها اجازه بدهید بمانند، نه‌تنها خواهند ماند بلکه بیشتر خواهند شد. در طی سال، از کنار ضعف‌ها بی‌خیال می‌گذرید و با آنها کنار می‌آیید و بعد روز امتحان انتظار دارید که بهترین نتیجه را بگیرید.
موفقیت در امتحان با یک شب درس‌خواندن و فشار آوردن به خود در یکی دو روز به دست نمی‌آید و اگر هم بیاید، نتیجه‌اش ماندگار نخواهد بود. به جای شب امتحان، ضعف‌هایتان را به موقع شناسایی و برای جبران آنها چاره‌جویی کنید. هم در پیش‌نیازهای درسی و هم در آمادگی‌های روانی، خودتان را تقویت کنید تا با روحیه‌ای قوی و مثبت به سراغ امتحانات بروید. امتحان غولی است که خودمان درست کرده‌ایم، وگرنه چنان غولی هم نیست!
گام چهارم- چیزی را به شانس و اقبال واگذار نکنید
امتحان است، بازی که نیست، نه قبل از امتحان، نه روز امتحان و نه بعد از امتحان، چیزی را به شانس و اقبال واگذار نکنید. بعضی‌ها تصورات خوش‌خیالانه یا حتی شومی دربارة امتحان دارند! این که مثلاً سؤالات ساده‌ای در امتحان بیاید یا سؤالاتی بیاید که بتوانید حداقل نمره را بگیرید، تصوری است که شاید عملی نشود.
برای خودتان دردسر هم درست نکنید. عده‌ای برای خود در ایام امتحانات آداب و رسوم خاصی دست‌و‌پا می‌کنند؛ مثلاً معتقدند که فلان چیز برای آنها شانس می‌آورد یا باید در شرایط و موقعیت خاصی درس بخوانند تا نتیجه بگیرند. تعدادی دنبال داروهایی می‌روند تا از خوابشان کم کنند یا به آرامش برسند. عده‌ای حتی برای امتحان نقشة تقلب و کلک می‌کشند که البته خطرات آن بر کسی پوشیده نیست! مگر چند امتحان را می‌توان با دوز و کلک پشت سر گذاشت؟ مگر چقدر می‌توان به شانس و اقبال امیدوار بود؟اگر خیلی دنبال شانس و اقبال باشید، باید به اهداف و آرزوهایتان شک کنید. گاهی افکار ما با رفتارهایمان تناقض دارند. اگر دنبال موفقیت هستید، پس باید به خودتان متکی باشید نه به شانس و اقبال.
گام پنجم- در ایام امتحانات عاقلانه عمل کنید
بالاخره هرچه باشد ایام امتحانات حال‌و‌هوای خاص خود را دارد و برای آن باید برنامه‌ای داشته باشید. برنامه داشتن و منظم عمل کردن هم چیزی نیست که ناگهانی و در یکی دو هفته به دست آید. نظم در زندگی، موضوعی است که با شخصیت هر کس ارتباط دارد. اگر حداقل، نظمی کلی در زندگی‌تان داشته باشید، از ایام امتحانات نیز بهتر استفاده خواهید کرد.
اصرار نداریم که در ایام امتحانات همة کارها و تفریحات را به حالت تعطیل دربیاورید، اما شلوغ‌بازی هم درنیاورید. برای کل روزهای امتحانات یک بودجه‌بندی داشته باشید. مقدار زمان لازم برای مطالعة مطالب مربوط به هر درس را تخمین بزنید. گاهی این امکان وجود دارد که از زمان اضافی یک درس برای درس‌های دیگر استفاده کنید. بودجه‌بندی زمانی مؤثر خواهد بود، که از چند روز قبل از شروع امتحانات این کار را انجام داده و در زمان امتحانات هم به اجرای آن پایبند باشید.
در روزها و به‌خصوص شب‌های قبل از امتحان به خودتان زیاد فشار وارد نکنید. اگر بودجه‌بندی شما درست و منطقی باشد، نباید زیاد دچار مشکل شوید. اگر هم در درس یا درس‌هایی نیاز به وقت بیشتری دارید، برای تأمین زمان موردنیاز، از قبل پیش‌بینی‌هایتان را انجام دهید.
عجله نشانة ناشی‌گری است. اگر در ایام امتحانات نتوانید بر خودتان مسلط باشید و دچار عجله شوید، اضطراب‌تان افزایش می‌یابد. عده‌ای در امتحانات آن‌قدر آشفته و سردرگم عمل می‌کنند که همه‌چیز به هم می‌ریزد و این روزها را با عذاب و سختی پشت‌سر می‌گذارند.
گام ششم- در جلسة امتحان راحت باشید
زحمتی که برای امتحانات می‌کشید، در جلسة امتحان نتیجه می‌دهد. بنابراین یکی از فوت‌و‌فن‌های اساسی موفقیت در امتحانات، استفادة درست از جلسة هر امتحان است. در جلسة امتحان، ذهن‌تان را برای مواجهه با هر شرایطی آماده کنید. ممکن است مکان یا صندلی شما چندان مناسب نباشد، احتمال دارد امتحان با سؤال‌های سختی شروع شود، شاید مراقب یا مراقبان جلسه رفتار درستی نداشته باشند و...؛ در هر صورت، نباید یک موضوع کوچک یا بزرگ باعث شود که اعصاب شما به هم بریزد.
در جلسة امتحان:
- به زمان اختصاص داده شده برای امتحان توجه کنید؛
- بعد از توزیع ورقه‌ها، تعداد ورقه‌ها، تعداد سؤال‌ها و کیفیت چاپ آنها را کنترل کنید؛
- ابتدا پاسخ سؤال‌هایی که می‌دانید را بنویسید؛
- در امتحانات تشریحی، پاسخ‌ها را به ترتیب شماره بنویسید؛
- کاری به کار دیگران نداشته باشید (از مواضع تقلب دوری بجویید!).
گام هفتم- نتایج را تحلیل کنید
هر امتحان، صرف‌نظر از نمره‌ای که به دست می‌آورید، فرصت بسیار خوبی است تا بتوانید ضعف‌هایتان را تشخیص دهید. این همان غول چراغ جادو است که می‌تواند به شما در موفقیت‌های بعدی کمک کند. چه در امتحانات میانی و چه در امتحانات پایانی، وقتی ورقه‌ها را گرفتید، آنها را نه پاره کنید نه بایگانی! از این ورقه‌ها استفادة بهتری می‌توان کرد. اگر نتایج خودتان را تحلیل کنید، به چیزهای زیادی دست می‌یابید.
بعد از اعلام نتایج یا تحویل ورقه‌ها، با حوصله به تحلیل و ارزیابی پاسخ‌های نادرست خود بپردازید. این کار به شما امکان می‌دهد تا با وضعیت یادگیری‌تان بیشتر آشنا شوید و بدانید در چه پیش‌نیازهایی ضعف دارید. به جای توجه به رتبه و نمره، بر وضعیت درسی خودتان تمرکز کنید.
نتایج امتحانات می‌تواند راهنمای خوبی برای شما باشد تا تصمیم بگیرید: کدام درس‌ها را بهتر بخوانید، از چه امکانات آموزشی استفاده کنید، روی تست‌زنی کدام درس‌ها بیشتر کار کنید و چه اصلاحاتی در برنامه‌هایتان به عمل آورید.
***
این ۱۹ نکته را رعایت کنید
۲۰می گیرید
نگاهی به تغدیه دانش آموزان در ایام امتحانات
دکتر لیلا سلیقه دار
* از آن جا كه فاصله بين شام تا صبحانه، بين ۱۰ تا ۱۲ ساعت متغير است، بنابراين صبحانه براي كودكان، بويژه دانشآموزان بسيار مهم است. طفره رفتن از ميل كردن صبحانه، به دليل اضطراب ناشي از امتحان، يكي از مشكلاتي است كه اكثر پدران و مادران با آن روبه‌رو هستند. اگر سعي كنيد صبحانه فرزندتان در ايام امتحانات (و نيز برخي از روزهاي سال) متفاوت و اشتها برانگيز باشد، به طور قطع در غلبه بر اين مشكل موفق خواهيد شد.
* فهرستي از مواد و غذاهايي كه مي‌تواند، فرزند شما را به خوردن صبحانه ترغيب كند، از اين قرار است:
- نان روغني؛ خوردن مقدار كمي از آن، حداقل تا 40 دقيقه، انرژي مورد نياز بدن را كاملاً تأمين
مي كند. بنابراين چند تكه نان روغني همراه با پنير و گردو، صبحانه‌اي مقوي است.
- يك ليوان شير؛ بهتر است گرم باشد؛ به همراه دو قاشق عسل با چند حلقه موز.
- سيب و جوانه گندم؛ به تنهايي صبحانه كاملي است. ولي براي جلوگيري از ايجاد حالت تهوع احتمالي، بهتر است چند تكه نان و پنير و گردو نيز مصرف شود.
- يك كاسه عدسي(لوبيا توصيه نمي شود) به همراه كمي كره در آن، صبحانه مفيدي است.
- سر شير يا خامه عسل به همراه كمي چاي یا يك ليوان شير.
- نان و پنير به همراه خيار يا گوجه فرنگي و يك استكان چاي شيرين، صبحانه‌اي مفيد و انرژي زاست.
- تخم مرغ، منبع كاملي از انواع تركيبات مفيد مورد نياز بدن است و به هر صورتي كه مصرف شود
(آب پز، نيمرو، پخته) مفيد است و تا مدتي طولاني كودكان را سير نگه مي‌دارد.
* از قرار دادن غذاهاي پرحجم (مثل قورمه سبزي يا قيمه باقي‌مانده از شب قبل، آبگوشت و...) به عنوان صبحانه فرزندان خود خودداري كنيد. اين غذاها، حجم معده را افزايش می‌دهند و احساس سنگيني و خواب‌آلودگي ايجاد مي‌كنند و علاوه بر روزهاي عادي، در روزهاي امتحان نيز براي صبحانه توصيه
نمي‌شوند.
*در نظر داشته باشيد به طور كلي صبحانه‌اي مفيد و غني است كه در عين كم حجم بودن، مغذي باشد و حداقل ۲ تا ۳ ساعت فرزندتان را سير نگه دارد و انرژي مورد نياز او را تأمين كند. البته گفتن اين كه معده. خالي، اجازه تفكر در جلسه امتحان را از انسان مي‌گيرد، آن چنان بديهي است كه ديگر همه آن را مي‌دانند.
* به دليل اين كه اكثر مدرسه‌ها، ساعت هاي درسي را در ايام امتحانات به صورت كلاس‌هاي تقويتي افزايش مي‌دهند، از اين رو حتماً لازم است براي ساعت تفريح، به خصوص ساعت‌هاي پاياني حضور فرزندتان در مدرسه، خوراكي يا خوراكي‌هاي مغذي ويژه‌اي براي آنها در نظر بگيريد. اما بايد در نظر داشته باشيد كه اين خوراكي‌ها، نبايد اشتهاي بچه‌ها را براي ناهار از بين ببرد. بنابراين بهترين خوراكي‌هاي ساعت تفريح، انواع ميوه، ساندويچ هاي بسيار كوچك ( به غير از سوسيس و كالباس) وتنقلاتي مثل انواع آجيل‌خام است.
* اگر فرزند شما بعضي غذاها را دوست ندارد، اما مي‌دانيد كه براي او مفيد و لازم است، سعي كنيد آن غذاها را با چاشني‌هاي مفيد خوشمزه كنيد.
* انواع خوراكي‌هاي دريایي بويژه ماهي، گزينه خوبي براي ناهار، مخصوصاً در زمان امتحانات است. فسفر موجود در ماهي، بهترين ماده مغذي براي مغز است. اما متأسفانه اغلب بچه ها، ماهي را دوست ندارند و علت آن را بوي ماهي مي‌دانند. از اين رو، سعي كنيد ماهي را طوري بپزيد كه بوي آن از بين برود.
* غذاهاي سبزي دار مثل انواع خورشت (كرفس، قورمه سبزي، نعناع، جعفري و ...)، خوراك مرغ به همراه هويج، كلم و ... غذاي مفيد و عالي براي كودكان هستند.
* از پختن غذاهاي پرحجم مانند آبگوشت، لوبيا و ... در دوران امتحانات بپرهيزيد. اين قبيل غذاها، حجم معده را افزايش مي‌دهند و احساس خواب، سستي و نفخ شديد ايجاد مي‌كنند. با خوردن اين قبيل غذاها، حداقل ۴ تا ۵ ساعت زمان لازم است تا غذا كمي هضم شود. از اين رو در چنين حالتي فرزندتان، براي امتحان فردا، مدت زمان زيادي را از دست خواهد داد.
* در دوران امتحان، از فرزندتان بخواهيد غذاهاي مورد علاقه‌اش را به شما يادآوري كند. شما نيز تا حد امكان، همان غذاها را تهيه كنيد. رعايت اين نكته، اشتهاي فرزندتان را برمي‌انگيزد و او با اشتياق، غذا ميل مي‌كند و همين امر نتايج مثبتي به دنبال خواهد داشت.
* سالاد، سبزي‌خوردن، ماست و ... مخلفات خوبي براي تحريك اشتها هستند. آنها را فراموش نكنيد
* فرزندتان را از خوردن ترشي به همراه غذا منع و براي همراهي با او، ترجيحاً در ايام امتحانات، ترشي را از سفره خود دور كنيد. چرا كه گاه درد معده حاصل از اين بي‌توجهي، فرزندتان را از مرور درس امتحاني باز‌مي‌دارد.
* پس از صرف ناهار و احتمالاً استراحتي كوتاه، كودكان و حتي بزرگسالان، نياز به تجديد نيرو دارند. اين‌مسئله، بويژه در بچه ها و در دوران امتحان، نمود بيشتري دارد. مغز به عنوان فرمانده بدن، هر چند ساعت يك بار، نياز به تجديد قوا دارد و اين، زماني مهم تر جلوه مي‌كندكه از مغز كار بيشتري طلب كنيم. در چنين حالتي، علاوه بر وعده اصلي غذايي، عصرانه نيز اهميت ويژه‌اي پيدا مي‌كند.
براي تهيه عصرانه، به اين تذكرات توجه كنيد:
* براي عصرانه به دنبال تهيه خوراكي‌هاي مورد علاقه فرزندتان باشيد. حتي اگر برخي مواقع خوراكي‌هاي مضري چون چيپس، پفك و ... نيز كنترل شده و با نظارت شما خورده شوند، ضرر كمتري خواهند داشت. مضاف بر اين كه مي‌توانند فرزندتان را شاد كنند و انرژي لازم براي ادامه فراگيري را نيز براي آن ها فراهم مي‌كنند.
- از بين خوراكي‌ها، آن‌هايي را كه مفيد‌ترند، در صدر برنامه عصرانه قرار بدهيد.
- خريد خوراكي‌هاي مفيدي چون انواع آجيل‌هاي خام، انواع ميوه (بويژه آن‌هايي را كه فرزندتان بيشتر دوست دارد)، شير با طعم‌هاي گوناگون (اگر در منزل به مخلوط‌كردن شير با ميوه ها اقدام كنيد، بهتر است) و ... را فراموش نكنيد.
- نان و پنير و گردو، كره و عسل، كيك ساده عصرانه به همراه چاي، شير يا آب ميوه (ترجيحاً در منزل تهيه شود) عصرانه مفيدي است
* از آن جايي كه اوج ساعت‌هاي مفيد درس خواندن و مرور مطالب براي امتحان روز بعد، بين ساعت ۵ عصر تا ۹ شب است، بنابراين در اين فاصله، هر يك ساعت يا يك ساعت ونيم يك بار، خوراكي مفيدي به فرزندتان بدهيد. بهترين ساعت براي عصرانه، پس از استراحت فرزندتان و قبل از شروع مطالعه و يك بار هم در ميان ساعت‌هاي مطالعه است.
* اگر چه پزشكان و متخصصان تغذيه، به حذف شام از برنامه غذايي خانواده‌ها، مخصوصاً خانواده هايي كه زمينه و استعداد اضافه وزن دارند، معتقدند، اما در زمان امتحان، بايد كمي اين رژيم تغيير كند. اگر قبلاً شام بسيار سبكي تهيه مي‌ديديد، بهتر است در يكي دو هفته امتحانات، اين برنامه را كمي تغيير دهيد.
* اگر فرزندتان عصرانه كافي خورده است و ميل به شام ندارد، به او اصرار نكنيد. شايد پرخوري، باعث ناراحتي او شده و در اثر بيماري ناشي از پرخوري، فردا نتواند سر جلسه حاضر شود.
* براي تهيه شام، از فرزندتان كمك بخواهيد و غذايي را كه او دوست دارد، تهيه كنيد. جگر، دل و قلوه،
يك كاسه سوپ و غذاهايي از اين دست، اگر چه كم حجم‌اند، اما مفيد و مقوي‌اند.
* دقت كنيد فرزندتان به جاي شام ساده، از تنقلات بي فايده استفاده نکند .